شبكه‌هاي لرزه‌نگاري مركز لرزه‌نگاري كشوري

  مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، كار ثبت و تعيين محل زمين‌لرزه‌ها را از سال 1337 ( 1958 ميلادي)، با احداث اولين ايستگاه لرزه‌نگاري در تهران آغاز كرد. در دهه 1960 ميلادي ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري كشور به 5 ايستگاه آنالوگ نصب شده در شهرهاي تهران، تبريز، مشهد، شيراز و كرمانشاه افزايش يافت. از اين تعداد 3 ايستگاه تبريز، مشهد و شيراز زيرمجموعه شبكه لرزه‌نگاري استاندارد جهاني ( WWSSN ) بودند.  در سال 1354( 1975 ميلادي) يك آرايه 7 ايستگاهي موسوم به آرايه بلند دوره ايران ( ILPA ) براي اهداف خاص و نيز فراهم آوردن اطلاعات لرزه‌اي مناسب جهت تحقيقات زلزله‌شناسي در جنوب غربي تهران نصب گرديد. در سالهاي ابتدايي دهه 1360 هجري شمسي در چند نقطه ديگر كشور از جمله بروجن، مينودشت، سد مهاباد، قمصر كاشان و قلعه‌قاضي هرمزگان، توسط مؤسسه ژئوفيزيك ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري آنالوگ نصب و راه‌اندازي گرديد. تا سال 1374، ثبت و گزارش زمين‌لرزه‌هاي رخداده در كشور توسط اين ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري آنالوگ صورت مي‌گرفت. با تأمين تجهيزات لرزه‌نگاري جديد از نوع رقمي، نصب دستگاه‌هاي لرزه‌نگاري جديد در سال 1374 در شبكه‌هاي لرزه‌نگاري تهران و تبريز آغاز و در سالهاي بعد با نصب تجهيزات در شبكه‌هاي لرزه‌نگاري سمنان، قوچان، يزد، ساري، اصفهان، شيراز، مشهد، كرمانشاه، بيرجند و خرم‌آباد شبكه‌هاي لرزه‌نگاري توسعه يافتند. در سال 1389 نيز، شبكه‌هاي لرزه‌نگاري ميناب، كرمان، شهركرد و همدان نيز به‌صورت آزمايشي راه‌اندازي شده است.  ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري اين شبكه‌ها مجهز به لرزه‌نگارهاي كوتاه دوره، باند متوسط، باند پهن و باند بسيار پهن سه مؤلفه‌اي هستند. اين مركز در حال حاضر با بهره‌گيري از 10 8 ايستگاه لرزه‌نگاري رقمی، در قالب 20 شبكه لرزه‌نگاري محلی، چهار پايگاه لرزه‌نگاري تك ايستگاهي و یک ايستگاه درون چاهي فعاليت دارد، كه بسیاری از مناطق لرزه‌خیز كشور را تحت پوشش قرار مي‌دهد (شكل زير) .

شبكه‌هاي لرزه‌نگاري مركز لرزه‌نگاري كشوري

نمایش نقشه با کیفیت بالاتر

 لیست ایستگاه های لرزه نگاری

 جهت‌گیری ایستگاه‌های لرزه‌نگاری

تصویر پهبادی یکی از ایستگاههای لرزه نگاری مرکز لرزه نکاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران واقع در استان مازندران. لازم به ذکر است در حال حاضر مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک بیش از 130 ایستگاه لرزه نگاری در سطح کشور دارد که عموما در مناطق صعب العبور کوهستانی و بیابانی قرار دارد

 شبكه‌هاي لرزه‌نگاري مطابق برنامه‌هاي كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلند‌مدت در نواحي مختلف كشور در حال توسعه و افزايش است. اطلاعات ثبت شده توسط ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري در سطح كشور، به‌طور پيوسته از طريق سيستم راديوئي به مراكز شبكه‌ها‌ در استانها مخابره شده و مراكز شبكه‌ها نيز به دو طريق VPN و ماهواره‌اي، بطور پيوسته با مركز لرزه‌نگاري كشوري در تهران ارتباط دارند.

‌‍ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري کوتاه دوره مجهز به لرزه‌نگار SS1 (با فركانس ويژه يك هرتز) است. ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري با باند متوسط مجهز به لرزه‌نگارهای Trillium-40s و ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاري باند پهن و بسيار پهن مجهز به لرزه‌نگارهای CMG3ESP-120s و CMG3T-360s و Trillium-240s هستند.

بزرگي زمینلرزه‌ها بر اساس بزرگي ناتلي ( 1973 ) M_N اصلاح شده توسط رضاپور ( 2005 ) كه به‌صورت زير تعريف شده است، گزارش مي‌شود.

كه در آن، ν بيشينه دامنه بر حسب نانومتر بر ثانيه و d فاصله رومرکز زمینلرزه بر حسب کیلومتر است.

References

 Nuttli, O.W., 1973. Seismic wave attenuation relations for eastern North America. Journal of Geophysical Research, 78, 876-855

 Rezapour, M., 2005. Magnitude scale in the Tabriz seismic network. Journal of the Earth & Space Physics, 31(1), 13-21